Jedno od najvažnijih čula svakog čovjeka je vid. Više od četiri petine svih informacjia iz našeg okruženja i spoljne sredine dobijamo preko vida. Zbog toga o zdravlju očiju bi trebalo voditi adekvatnu brigu, a vidu posvetiti pažnju. Međutim, oči, kao i svi drugi organi, izloženi su različitim faktorima rizika kao i određenim bolestima oka i refraktivnim greškama. Jedna od refraktivnih grešaka je i astigmatizam. U nastavku teksta pročitajte šta je astigmatizam, kada se javlja kao i koji su faktori rizika za njegov nastanak.
Astigmatizam ili cilindar na oku se definiše kao poremećaj vida koji je posljedica nepravilnog oblika rožnjače ili sočiva u oku.
Normalna rožnjača ima oblik odsječka fudbalske lopte gdje svi njeni meridijani imaju jednaku zakrivljenost, dok kod astigmatizma rožnjača ima oblik koji podsjeća na odsječak ragbi lopte gdje različiti meridijani imaju različitu zakrivljenost. Zbog toga, kod osoba koje imaju astigmatizam, prelomljeni zraci se ne formiraju u jednoj, već u više tačaka. Posmatrani objekti, bez obzira na njihovu udaljenost u odnosu na oko, vide se nejasno, iskrivljeno i razvučeno. Osoba koja ima ovaj oblik refraktivne greške može imati poteškoće u određivanju udaljenosti nekog predmeta, a oči se brzo umaraju.
U normalnom oku zrake svjetla koje potiču od objekata u daljini se fokusiraju uz pomoć rožnjače i relaksiranog sočiva na tačci jasnog vida i na taj način omogućavaju čistu i oštru sliku. Slika nije jasna ako fokus nije na retini. U astigmatskom oku svjestlosne zrake se ne mogu normalno fokusirati na retini pošto rožnjača nije isto zakrivljena u svim meridijanima. Neravnomjerna zakrivljenost rožnjače dovodi do neravnomjernog fokusiranja u različitim meridijanima. Oko samom akomodacijom sočiva nije u stanju da iskompenzira refraktivnu grešku. Dakle, astigmatizam se javlja kao posledica nepravilnog oblika rožnjače ili sočiva oka. Pravilno zakrivljena rožnjača je ista u oba pravca i podsjeća na fudbalsku loptu. Nepravilno (iregularno) zakrivljena rožnjača podsjeća na ragbi loptu u presjeku. Kao rezultat takve, zakrivljene rožnjače javlja se nemogućnost formiranja jednog fokusa, međutim prelomljeni zraci su fokusirani u različitim točkama tako da se promatrani objekti vide nejasno ili zakrivljeno.
Astigmatizam je često nasledan i može se javiti u djetinstvu. Takođe, može se i mijenjati tijekom života. Astigmatizam je često povezan sa kratkovidošću i dalekovidošću.
Na osnovu uzroka nastanka, astigmatizam se deli na urođeni i stečeni. Najčešće, astigmatizam je urođeni, odnosno nasljeđuje se. Kod nasljednog astigmatizma, poremećaj vidne oštrine se može uočiti veoma rano, a savremene oftalmološke metode mogu ga dijagnostifikovati i u prvim mjesecima starosti djeteta. Zbog toga, ukoliko postoji određeni stepen rizika, ukoliko jedan ili oba roditelja imaju astigmatizam, ne oklevajte – odvedite vaše djete što pre na preventivni pregled. Pored toga, ukoliko je vaša beba prevremeno rođena, obavezno je odvedite na preventivni oftalmološki pregled.
Kada je riječ o stečenom astigmatizmu, on je najčešće posljedica povrede oka, određenih operacija na oku, kao i posljedica stečenih ožiljaka na rožnjači nakon pretrpljenih inflamatornih ili zaraznih bolesti. Takođe, osobe koje imaju dijabetes mogu imati astigmatizam. Visok nivo šećera u krvi može biti uzrok promena sočiva na oku. Kod ovog oblika stečenog astigmatizma, lijčenje se vrši tako što se liječi sam dijabetes. Kada je nivo šećera u krvi u granicama normale, samo očno sočivo se u određenom vremenskom periodu vraća u svoje prvobitno, normalno stanje.
Veliki broj ljudi ima blagi astigmatizam i to oftalmolozi smatraju potpuno normalnim. Osobe koje imaju blagi oblik očnog cilindra ne znaju da ga imaju i on ni na koji način ne utiče na njihov vid i ne manifestuje se ni na koji način. Problem sa vidom pravi astigmatizam oka kod koga je dioptrija veća od 0,5 cilindara i koji sa sobom povlači sve simptome astigmatizma: brzo zamaranje, glavobolje i iscrpljenost, držanje glave u kosom položaju prilikom čitanja, gledanja u telefon, telezivor. Zatim, crvenilo oka i peckanje, osjećaj postojanja stranog tela u oku, škiljenje da bi se video predmet, poteškoće u koncentraciji i zadržavanju fokusa. Često, kao posljedica cilindra na oku javlja se i razrokost oka.
Astigmatizam kod djece je česta pojava, u većini slučajeva astigmatizam nestane do djetetovog prvog rođendana. Astigmatizam kod djece je najčešće nasljednog tipa. Među poznatim očnim poremećajima kao što su kratkovidost i dalekovidost, astigmatizam se od svih njih najčešće javlja kod djece.
Pravovremena dijagnoza je izuzetno bitna kod liječenja astigmatizma kod djece. Pošto mala djeca ne znaju da naprave razliku između dobrog ili lošeg vida, najbolja opcija je odvesti djete na preventivni pregled kod očnog doktora.
Starija djeca koja imaju astigmatizam koji nije dijagnostikovan, mogu imati problema u školi i prilikom učenja, zbog lošijeg vida. Zbog svega navedenog, preventivni dječiji oftalmološki pregledi, kao i sistematski pregledi u školi, mogu na vrijeme otkriti astigmatizam i krenuti s liječenjem.
Oftalmološki pregledi kod male djece su izuzetno bitni kako bi se na vrijeme dijagnostikovao problem i započelo liječenje. Simptomi astigmatizma kod djece:
Liječenje astigmatizma kod djece je obično nošenjem naočara sa prepisanom dioptrijom. Sočiva za astigmatizam su još jedan od načina liječenja, ali nisu baš pogodni kod djece. Zato nošenje odgovarajućih naočara može najviše pomoći djetetu u kontroli i liječenju astigmatizma, kako u narednim godinama problem ne bi postao veći. Kod nas na klinici uspješno vršimo liječenje astigmatizma kod djece i određivanje dioptrije kod djece.
Astigmatizam je poremećaj oka koji se podjednako javlja i kod dalekovidih i kod kratkovidih osoba, i na osnovu toga postoji podjela na:
Sljedeća podjela vrsta astigmatizma je na osnovu tipa zakrivljenosti rožnjače. Na osnovu ovog kriterijuma, razlikujemo pravilni i nepravilni astigmatizam. Kod pravilnog astigmatizma postoje dva glavna meridijana rožnjače, a jedan od njih je više zakrivljen u odnosu na ostale, a drugi, u poređenju sa drugim meridijanima je najmanje zakrivljen. Najveći broj ljudi koji imaju cilindar na oku, preko 80% njih, ima upravo ovaj oblik. Kada je riječ o nepravilnom astigmatizmu, meridijani imaju različitu zakrivljenost i među njima ne postoji pravilna pozicija. Ova vrsta astigmatizma je najčešće stečena, kao posljedica povreda oka, operacija ili bolesti rožnjače oka.
Kada je riječ o podjeli astigmatizma na osnovu njegove jačine, odnosno stepena, ona je sljedeća: blagi astigmatizam, umjereni astigmatizam i visok stepen astigmatizma.
Astigmatizam se može javiti na oba ili na jednom oku. Astigmatizam na jednom oku najčešće dovodi do slabijeg vida na tom oku. Liječenje astigmatizma jednog oka se izvodi pomoću sočiva ili laserskom operacijom tog oka. Ukoliko se astigmatizam na jednom oku ne liječi, može dovesti do stanja poznatog kao "lenjo oko" ili slabovidost. Sindrom lenjog oka usled astigmatizma se najčešće javlja kod djece gde je izostalo liječenje cilinda oka.
Astigmatizam je refraktivna greška koja se može dijagnostifikovati samo od strane oftalmologa tokom pregleda. Pregled se sastoji od nekoliko testova i uključuje:
Najčešća dijagnoza astigmatizma je astigmatismus h522.
Postoji opšteprihvačćeni test za astigmatizam koji možete samo uraditi, kod kuće ili na poslu. Ovaj test služi kako bi ste bolje odredili da li vam je potreban odlazak kod oftamologa ili ne. Dijagnozu astigmatizma može dati samo oftalmolog nakon pregleda, a ne testovi sa interneta.
Neophodno je prekriti neizmenično prvo jedno, pa drugo oko. Ukoliko su linije na crtežu drugačijeg oblika, ili su mutnije, trebate posetiti oftalmologa. Na internetu možete pronaći mnoštvo testova za astigmatizam.
Na osnovu pregleda, Vaš oftalmolog će vam predložiti nekoliko vrsta liječenja astigmatizma. Jedan od najčešćih i najjednostavnijih načina liječenja astigmatizma jeste nošenje dioptrijskih naočara. Naočare imaju posebna, cilindrična stakla koja koriguju dioptriju pod određenim uglom. Ukoliko prvi put nosite naočare sa cilindričnim staklima biće vam potrebno neko vrijeme da se naviknete na njih. Prvih nekoliko dana imaćete mali osjećaj nesigurnosti i krivljenja slike prilikom kretanja, ali ne brinite, ovo će brzo proći.
Kontaktna sočiva se stavljaju direktno na oko, koriguju dioptriju i pružaju jasan vid kao i šire vidno polje, u poređenju sa naočarama. Postoje meka, polutvrda i tvrda kontakna sočiva, a koja su najbolja za vas preporučiće vam oftamolog u zavisnosti od toga kolika je vaša dioptrija.
Sledeći način leijčenja astigmatizma, sve popularniji tokom posljednjih godina, jeste laserko liječenje odnoso ispravljanje astigmatizma. Ovo je veoma jednostavan postupak koji se izvodi pod lokalnom anestezijom i u potpunosti otklanja astigmatizam oka. Laserska korekcija astigmatizma se radi kod pacijenata koji su stariji od 18 godina, a uz pomoć savremene opreme i tehnologije ostvaruju se veoma dobri rezultati u liječenju.
Možemo zaključiti da veliki broj ljudi ima određen stepen astigmatizma. Ukoliko prijetite neki od navedenih simptoma astigmatizma obavezno posjetite svog oftalmologa koji će vam pomoći da otklonite njegove simptome. Pored toga, obavljajte redovne preventivne preglede jednom u dvije godine ukoliko nemate nikakve simptome. Medicolaser se dugo godina uspješno bavi lečenjem astigmatizma. Zakažite pregled i posetite našu očnu kliniku u Banja Luci.
Astigmatizam se koriguje uz pomoć cilindričnih stakala ili kontaktnih sočiva. Cilindrično staklo ima jaču snagu u jednom meridijanu, dok ga u drugom nema. Astigmatizam može biti nasljeđen ili uzrokovan povredom ili bolesti koja dovodi do promjene oblika rožnjače. Takođe uz pomoć odgovarajućeg lasera moguće je izvršiti korekciju astigmatizma. Operacija vilindra na oku laserskim putem, kompletno uklanja problem.
